कोरियामा आदिवासी दिवसको सन्दर्भ

विश्व आदिवासी दिवस भन्नाले संसारभरीका आदिवासी जनजातिहरुले आफ्नो अधिकार उजागर गर्ने दिन् । आ आफ्नो कला र संस्कृती प्रस्तुत गर्दै आफ्नो हक अधिकारको चर्चा गर्ने दिन । विश्वभरी नै पछिल्लो समय हप्ताभरी यो दिवस मनाउने गरिन्छ । नेपालका आदिवासी जनजातिहरुले पनि यो दिवसलाई देश विदेशमा मनाउदै आएका छन् । यसैक्रममा दक्षिण कोरियामा पनि ढिलैभए पनि अगष्ट २१ तारिख यो दिवस मनाएका छन् ।

संयुक्त राष्ट्र संघ गठन भएको ५० वर्षपछि २१ औ शताब्दीमा पनि आदिवासी तथा जनजातिहरु अशिक्षा र गरिबीले पिल्सीएका छन् । साच्चै उनीहरुको अधिकार हनन भइरहेको छ र उनीहरुमाथि विभेद भइरहेको छ भन्ने आभास गरेपछि सन १९९४ मा संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाले परित गरी अगष्ठ ९ तारिखलाई विश्व आदिवासी दिवसको रुपमा मनाउन घोषणा गरयो । अन्तराष्ट्रिय श्रमिक कानुन (आइएलओ)ले आदिवासीको भाषा संस्कृतीलाई संरक्षण गर्ने र हरेक विकास कार्यमा उनीहरुको जल जमिनमाथिको अधिकारलाई हनन गर्न नपाइने जस्ता अधिकार सुनिश्चित गरेको छ ।

धेरै देशका सरकारले आदिवासीको अधिकार सुनिश्चित गरेता पनि नेपालमा अझै आदिवासी जनजातिको अधिकार सुनिश्चित हुन सकेको छैन । आइएलओले जारी गरेको कतिपय आदिवासी जनजातिको कानुनलाई पनि नेपाल सरकारले लागु गरेको छैन । सरकार र आइएलको कतिपय कानुन एक अर्कामा बाजिएको अवस्थामा छ । त्यसैले पनि नेपालीहरुको लागि यो दिवश महत्वपुर्ण बनेको छ ।
कुनै पनि जाति तथा समुदायको भाषा र संस्कृतीलाई मार्नु भनेको उनीहरुको पहिचान मेटाउनु हो । नेपालमा शाह वंशी शासनमा आदिवासी जनजातिको भाषा र संस्कृतीलाई बन्देज गरी उनीहरुको पहिचान नै मेटाउने प्रयास गर्दै राज्यबाट नै विभेद गरिएको थियो । त्यसैले अहिले राज्य पुन संरचना गर्नेक्रममा देशको मूल कानुन नयाँ बनाउने बेला नेपालका आदिवासी जनजातिहरु पहिचानका मुद्यालाई लिएर राजनैतिक आन्दोलनमा छन् ।

नेपालीको संख्या धेरै भएको विदेशमा पनि आदिवासी जनजाति संगठीत हुनेक्रम जारी छ । यस्ता संगठनले आफ्नो मौलिक कला र संस्कृतीको प्रचार प्रसार सहित समुदायको उत्थान तथा अधिकार सुनिश्चितको लागी सहयोग गर्दै आएका छन् । कोरियामा पनि २००८ सालमा आदिवासी जनजाति महासंघ स्थापना भई विभिन्न जातिय संस्कृतीक पर्व मनाउदै ३ विद्यार्थिलाई आर्थिक सहयोग गरिरहेका छन् । ११ जातिय संस्था आवद्ध महासंघले कोरियामा पनि विभेदको शिकार हुनुपरेको गुनासो गरेका छन् ।

कोरियाको सम्पुर्ण नेपाली संस्थाका छाता संगठन नेपाली संमर्क समिती (एनसिसी) बाट यसपालीको तामाइ० सघंलाई विभेद गरिएको गुनासो महासंघले गरेको छ । एनसिसीले कोरियाली पर्व छुसकमा सांस्कृतीक कार्यक्रम वाडफाड गर्नेक्रममा यसपाली पालोमा परे पनि जातिय संघ भएकै कारणले बन्देज गलाएकोमा आक्रोश पोखेका छन् । त्यसैले पनि आदिवासी जनजाति अझ एकजुट भएर हरेक विभेदको विरुद्ध लडन आवश्यक छ ।