हुन्डी प्रयोग गरे पुनः कोरिया जान नपाइने
मोहन गुरुङ
काठमाडौं-रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस)मार्फत दक्षिण कोरियामा कार्यरत नेपालीले हुन्डीमार्फत रकम पठाए पुनः अर्काेपटक कोरिया जान नपाइने भएका छन् । कोरियाबाट गैरबैंकिङ माध्यम (हुन्डी)मार्फत बढी रेमिट्यान्स भित्रिन थालेपछि सरकारले यस्तो व्यवस्था ल्याउन लागेको हो ।
ईपीएस कोरिया शाखाका निर्देशक डिल्लीराम बाँस्तोलाले ईपीएसमार्फत गएका कामदारलाई बैंकिङ च्यानल प्रयोग गर्न यस्तो बाध्यात्मक व्यवस्था गर्न लागिएको जानकारी दिए । “कोरियामा रहेका धेरैजसो नेपालीले अत्यधिक जोखिम मोल्दै हुन्डीमार्फत कारोबार गरिरहेका छन्,” उनले भने, “कोरियाबाट जति रकम आउनुपर्ने थियो, त्यसको १० प्रतिशत पनि बैंकमार्फत भित्रिएको देखिएन, हुन्डी कारोबार कामदारकै लागि पनि जोखिम छ र यसले राज्यको अर्थतन्त्रमा पनि नोक्सानी भइरहेको छ ।”
पुनः कोरिया जाँदा रेमिट्यान्स बैंकिङ प्रणालीमार्फत पठाए÷नपठाएको प्रमाण अनिवार्य पेस गर्नुपनेए व्यवस्था गर्न लागिएको बाँस्तोलाले बताए । “कोरियाबाट फर्किएका कामदारले पुनः जान कम्प्युटरमा आधारित परीक्षा (सीबीटी) दिनुपर्छ,” उनले थपे, “बैंकिङ माध्यमबाट रकम नपठाएको पाइए उनीहरू सीबीटीमा सहभागी हुन पाउनेछैनन् ।” सीबीटी परीक्षा हरेक ३ महिनामा हुन्छ ।
ईपीएसमार्फत दक्षिण कोरियामा हालसम्म ३२ हजार ५ सय नेपाली कामदार पुगिसकेका छन् । तीमध्ये केही करार अवधि पूरा गरी फर्किसकेका छन् । हाल कम्तीमा पनि २५ हजार कामदार कोरियामा कार्यरत रहेको अनुमान छ । यो संख्याका आधारमा वार्षिक ५० अर्ब रुपैयाँ रेमिट्यान्स भित्रिनुपर्ने थियो । तर, अत्यधिक हुन्डी प्रयोगका कारण मुस्किलले ५ अर्बमात्रै बैंकिङ माध्यमबाट आइरहेको छ ।
हाल हुन्डीमार्फत कारोबार गर्दा कम्तीमा पनि ५ दलालमार्पmत च्यानल मिलाउँदै रकम पठाउनुपर्ने हुन्छ । “त्यसैले, हुन्डीमार्फत कारोबारमा धेरै जोखिम हुन्छ, १ जनाले धेरै रकम लिएर फरार भए कादारको बिजोग हुन्छ, महिनौंको तलब दलालको मुखमा जान्छ,” निर्देशक बाँस्तोला भन्छन्, “त्यो अवस्था रोक्ने हाम्रो उद्देश्य हो ।”
कोरिया सरकारसँग पनि हुन्डी कारोबार रोकी बंैकिङ च्यानल बढाउने विषयमा छलफल भइरहेको उनले बताए । यसमा दुवै सरकारको बराबर पहल हुने जानकारी उनले दिए ।
कामदारले हुन्डीमार्फत रकम पठाउँदा डलरको विनिमयदरभन्दा बढी रकम पाउँछन् । बैंकमार्फत रकम पठाउँदा विनिमयदर कम हुनुका साथै सेवा शुल्क पनि लाग्छ । त्यही भएर हुन्डी कारोबार फस्टाएको हो । स्वदेशबाट रकम पठाउँदा गाह्रो हुने भएकाले वास्तविक विनियमदरभन्दा बढी रकम दिनुपर्छ । विदेशबाट पठाउँदा भने राम्रो भाउ पाउँछन् ।-कारोबार
