ईपीएसको श्रम नबिकरण अझै टुंगो छैन

लीलु डुम्रे
सोल-नेपाल र कोरिया बीच भएको श्रम सम्झौताको अवधि सकिएको नौ महिना बितिसक्दा पनि दुइ देश बीच श्रम नवीकरण कहिले हुने बारे अझै टुंगो लागेको छैन । कामदार आपूतिर्तो जारी प्रकियामा व्यवधान खडा नहुने हुदा दुइ तर्फ बाट नै ढिलाई हुदै आएको छ । गत जुन २९ देखि श्रम नविकरण सकिएको छ । श्रम नवीकरणको अवधि सकिएपनि दुइ बर्ष सम्म प्रक्रियालाई कुनै असर नगर्ने भएकोले बिगतको सम्झौताले हाल काम गरिरहेको छ ।
नेपाल र कोरिया सरकार बीच सन् २००७ जुलाई २३ मा भएको पहिलो श्रम सम्झौता भइ २००८ देखि नेपाली कामदारहरुको ईपीएस मार्फत कोरिया प्रवेश सुरु भएको थियो । दुइ देश बीचको श्रम सम्झौता मार्फत सरकारी प्रक्रिया जी टु जी पद्दति अनुसार नेपाली कामदारहरु कोरिया आइरहेका छन् । अब हुने नवीकरण चौथो हो । श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयका सचिव भोलाप्रसाद शिवाकोटीले कोरियाबाट श्रम नवीकरण मस्यौदा प्राप्त गरिसकेको बताउदै केहि हप्ता भित्रमा नबिकरण हुन् सक्ने जानकारी दिए । नवीकरण मिति भने तय गरिएको छैन ।
मस्यौदा र केहि प्राबिधिक कारणले ढिलो भएको सिवाकोटीले स्पष्ट पारे । हालसम्म कृषि र उत्पादनमुलक कार्यमा मात्रै नेपाली कामदार कोरियामा प्रवेश गरेका छन् । कोरिया सरकारसंग निर्माण क्षेत्रमा पनि कामदार खुला गरिदिन आग्रह गरिएको सिवाकोटीका जानकारी दिए ।
दुतावासका उपनियोग प्रमुख राजाराम बर्तौलाले सम्पूर्ण बुदामा सहमति भएको र हस्ताक्षरको काम मात्रै बाकी रहेको स्पष्ट पारे । श्रम नवीकरणमा अधिकांश पुरानै सहमतिले निरन्तरता पाउने भएको छ । नेपाली कामदारलाइ पेन्सन दिलाउने बिषयमा नेपाल सरकार नै पछि हटेको छ । उक्त प्रणाली लागु भएको अवस्थमा नेपालमा रहेका कोरियन नागरिकले पनि सो सुबिधाको दावी गर्न सक्नेछन् । यस प्रणालीअन्तर्गत एकमात्रै बाध्यकारी नियमले नेपाल पछी हटेको छ । सोहि कारण देखाई श्रम नबिकरणमा उक्त बिषयले प्रवेश नपाउने भएको हो । दोहोरो स्वास्थ्य जाचको व्यवस्था हटाउन गरिएको माग पनि कोरियाको तर्फबाट अस्वीकृत भएको छ ।
गत बर्ष ईपीएस एमओयु नबिकरण नेपाली कामदारको हितमा गर्नको लागि ईपीएस शाखा नेपालका निर्देशक डिल्ली बांस्तोलाको संयोजकत्वमा गठन गरिएको चार सदस्यीय कार्यटोलीले प्रतिवेदन तयार गरेको थियो ।