कोरियातिर (नियात्रा)


मंगोलियन सल्लो र आर्यन सल्लो !

सल्लो पनि मंगोलियन र आर्यन ? वाहियात भन्न लाग्छ । खासमा, सामान्य दृश्य घटनाले यो प्रसंग जन्मिएको हो । पंक्तिकार संलग्न नेपाली टोली दक्षिण कोरियाको राष्ट्रपति भवन ‘ब्लू हाउस’ सँगैको ‘नेसनल फोक म्युजियम अफ कोरिया’ को अवलोकन गर्दै थियो । जंगलमय पुराना दरबार संग्रहालय चहार्दै थियौं । नेपालका जंगलमा झैं सल्लाको रूखहरू प्रशस्त देखिए । तर यताका सल्ला त सुलुत्त परेका हुन्छन्, सुरिलो । तर त्यहाँका सल्ला त होचा रहेछन् । फेरि नेपालमा भएका सल्लाले वरिपरिको जमिनै सुक्खा तुल्याउँछ । त्यहाँचाहिं त्यस्तो देखिएन, सबैतिर हरियाली । मैले जिज्ञासा राख्दै थिएँ । शिक्षा विभागका महानिर्देशक बाबुराम पौडेलले फ्याट्टै भनिहाले, ‘यहाँका सल्ला मंगोलियनजस्ता पुड्का रहेछन् । नेपालका चाहिं आर्यन रहेछ । अग्ला–अग्ला ।’

दक्षिण कोरियाका डाँडाकाँडामा जता हेर्‍यो उतै हरियाली । वन नीति ज्यादै खँदिलो रहेछ । सडकको दायाँ–बायाँ रूख रोपिएका छन् । हावाहुरी र समुद्री आँधी ताइफुनले ढाल्न नसकोस् भनेर रूखलाई टेको लगाएर राखेका छन् । एकनास हरियाली छाउनुको विशेष अर्थ रहेछ । त्यहाँको वन विभागले जंगल रोप्ने रहेछ । जहाँ बढ्न नसकेर अचकल्टिए पुराना रूखबिरुवा छन्, त्यहाँ कपाल खौरेजस्तै पूरै फाँड्दा रहेछन् । त्यसपछि रोप्दारहेछन्, हलक्क बढ्ने जातका थरी–थरी बिरुवाहरू ।

प्राध्यापकको ‘बिरामी अंग्रेजी’

धन्न दक्षिण कोरियामा भएकाले उति लज्जित हुनुपरेन । लाग्थ्यो, प्राध्यापक भनेका प्राध्यापकै हुन् । पीएचडी उपाधि पाएका, पढाएरै प्राध्यापक भएका मान्छे अंग्रेजीमा खुँखारै होलान्जस्तो लागेको थियो ।
हामी कोरियाका केही विश्वविद्यालय चहार्दै थियौं । हाम्रो साथमा फरर नेपाली बोल्ने कोरियन दोभाषे थिइन् । प्राध्यापकले कुनै एक महिलाको प्रसंगमा सोधिहाले, ‘होयर इज हिज हस्बेन्ड ?’ (उसको श्रीमान् कहाँ छ ?) यो सुनेपछि त्रिविका उपकुलपति तीर्थ खनिया पनि मजैले मुस्कुराए । ती दोभाषेले चाहिं परिस्थिति बुझिन् क्यारे, चुप्पो लागिन् ।
विश्वविद्यालयमा छिरेपछि अर्का प्राध्यापकले प्रशंसाको ओइरो खनाउन थाले, उही अंग्रेजीमा, बेपर्वाह बरबराएझैं । भीसी खनिया अगाडि नै थिए । ती प्राध्यापक खनियाका पूर्ववर्ती भीसीको प्रसंग कोट्याउँदै थिए । ‘लेट भीसी डिड् दिस एमओयू’ पो भन्न पुगे । भन्न खोजको ‘पूर्ववर्ती भीसीसित भएको सम्झौता’ थियो । तर उनले ‘एक्स भीसी’ वा ‘फर्मर भीसी’ भन्नुपर्नेमा ‘लेट भीसी’ (स्वर्गीय भीसी) भनिदिए । प्राध्यापक महोदयको जिब्रोबाटै यस्तो फुत्किएपछि के लाग्छ र ? उपकुलपति खनियालाई ती विश्वविद्यालयका समकक्षीसामु अकमकिनुको विकल्प रहेन ।
यो सुनेर मलाई भने विश्वविद्यालयका प्राध्यापकले अंग्रेजी भाषा कक्षा लिन जरुरी महसुस भयो । फेरि हाम्रो देश न हो, यस्ता ‘बिरामी अंग्रेजी’ धारी प्राध्यापक नै कुनै दलको कोटामा राजदूत नै पो बन्लान् कि ?

सगरमाथाबारे भ्रम

दक्षिण कोरियाको देगु युनिभर्सिटीका प्रेसिडेन्ट ड्युक रियुल होङसित औपचारिक भेटपछि हामीलाई घुमाइयो, ‘दी ब्रेल प्रिन्टिङ म्युनियम अफ देगु युनिभर्सिटी’ । ब्रेललिपिको प्रतिपादन, इतिहासदेखि वर्तमानमा भइरहेको व्यावहारिक प्रयोग हेरियो । प्रवेशद्वारमै बडेमानको ग्लोब रहेछ । त्यहाँ नेपाल पनि छ भनेर प्रेसिडेन्टका असिस्टेन्टले गर्वसाथ ग्लाबको नक्सा देखाउँदै व्याख्या गरे । नक्सामा नेपालचाहिं सानो तर सर्वोच्च शिखर सगरमाथाचाहिं माथि चीनतर्फ भुक्क उठेको देखाइएको रहेछ । त्यो देखेर प्रा.कृष्णप्रसाद गौतमको पारो तात्तिएछ । फ्याट्टै सम्झाए, ‘तिम्रो यो ग्लोब ठीक छैन । सगरमाथा त नेपालसँगै हुन्छ ।’ ती कोरियालीले अकमकिँदै भने, ‘सायद हुन सक्छ ।’

पुस्तकालयमै बास

गाउँघरमा उहिले भन्ने गरिन्थ्यो— पढन्ते पनि मरन्ते, नपढन्ते पनि मरन्ते । अर्थात् पढेका पनि मर्छ, नपढ्ने पनि । शिक्षाप्रतिको दृष्टिकोण हो, यो वाक्य । दक्षिण कोरियाको छाङवन नेसनल युनिभर्सिटी पुगियो, जहाँ छ जना नेपाली पीएचडी गर्दै छन् । विषय एउटै छ— विशेष शिक्षा । विशेष शिक्षा भन्नाले अपांगता भएका बालबालिकाको शिक्षण पद्धति हो । उनीहरू त्रिवि र उक्त युनिभर्सिटीको सम्झौताअनुसार छात्रवृत्तिमा पढ्ने अवसर पाएका हुन् । पीएचडी गर्दै गर्नेहरू हुन्, त्रिविका उपप्राध्यापकत्रय रवीन्द्र शिवाकोटी, ध्रुवप्रसाद निउरे र शरणहरि श्रेष्ठ । त्रिविकै आंशिक शिक्षकद्वय नवराज न्यौपाने र यज्ञराज पाण्डेय अनि स्मृति राई । उनीहरू अपांगको प्रकृतिअनुसार फरक–फरक पक्षलाई सूक्ष्म ढंगले विषय केलाइरहेका छन् । यिनै साथीहरूले डुलाए युनिभर्सिटीका कक्षा कोठाहरूदेखि पुस्तकालयसम्म । राति साढे आठ हुँदै थियो । ‘हाम्रो कक्षा चल्दै छ । तपाईंहरू बस्दै गर्नुहोला ।’ युनिभर्सिटीकै गेस्ट हाउसमा बसेका हामीलाई यो वाक्यले झस्कायो । खासमा मास्टर्स र पीएडीको कक्षा साँझ ६:२० देखि सुरु हुनेरहेछ । एउटा कक्षा अढाई घण्टाका । दुई पिरियड पढ्दा रातिको ११:२० बज्दोरहेछ ।

पुगियो, डिजिटल कक्षा हेर्न । फोटो सेसन चल्दै थियो, प्राध्यापक ढोकाबाट छिरे । नयाँ मान्छे देखेर आश्चर्यमा परे । ‘पत्रकार साथी, नेपालबाट हामीलाई भेट्न आएका ।’ भनेपछि गुरु पनि विद्यार्थीसँगै बसे । त्यो साँझ नवराज न्यौपानको कक्षा थिएनछ । घुमाए, विश्वविद्यालयको उकाली–ओराली कक्षा कोठादेखि पुस्तकालय ढोकासम्म । कार्ड नभएकाले भित्र छिर्न सकिएन । आईडी कार्डका आधारमा पुस्तकालयबाट एकचोटिमा २० वटा एक महिनाका लागि लिन पाइने रहेछ । साँझ पाँच बजेसम्म पुस्तक इस्यु हुने रहेछ । अरू जुनसुकै बेला पुस्तक बुझाउन पाइने तर लिन पाइँदैन । एउटा सेक्सनमा रातैभरि पढ्न सकिन्छ । पुस्तकालयको दुई सेक्सन छन् । किताब हुने सेक्सनमा साना–साना कोठाहरू छन् । टेलब कुर्सी छन्, छलफल गर्न सकिन्छ । पहिल्यै बुकिङ गर्नुपर्छ । अर्को पढ्ने ठाउँ छ । पढ्न पाइने, बोल्न नपाइने । ‘कोरियन विद्यार्थीहरू दिनभरि सुत्छन्, रातभरि पढ्छन्, बर्की ओढेर,’ न्यौपानको कथन छ ।
चाहिएको पुस्तक अन्य विश्वविद्यालयको पुस्तकालयबाट मगाइदिने व्यवस्था पनि रहेछ । र, सुत्नैका लागि चाहिं होइन ।

बाँचे भेटिन्छ

‘दाइ बाँचे भेट हुँदोरहेछ !’ बालाचन्द्र राईले खुसी व्यक्त गरिन् । सँगै रहेकी मञ्जु गुरुङ मुस्कुराइन् । छेउमै रहेका मञ्जुका श्रीमान् कोरियन कवि किम ह्योङ ह्यो (सगरमाथा गुरुङ) ले फ्याट्टै मुख खोले, ‘नबाँचेको भए, यस्तो कुरा कसले गर्ला ?’ युनिभर्सिटीको गेस्टहाउसमै यी तीन प्राणी आइपुगेका थिए । हामीलाई भेट्न । दशकभन्दा बढी काठमाडौंमा पत्रकारिता गरेका दुई चेली कोरियाली नागरिकसित बिहे गरेपछि उतै रहे । दशकपछिको भेट थियो । दुवै जना फोनिज (नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ) कोरिया गठन गरेर यही नाममा नेपाली अनलाइन पत्रिका चलाइरहेछन् । कोरियामा अभर परेका नेपालीहरूको सेवामा पनि जुट्दा रहेछन् । मञ्जुले ‘चौतारी’ नामक सेल्टर नै सञ्चालन गरेकी रहेछन् । नेपाल–कोरिया सामाजिक दूतहरूको कार्यलाई नमन । -कान्तिपुर

आफ्नो प्रतिक्रिया दिनुहोस |
सम्बन्धित शिर्षकहरु
  • गायिका इन्द्रेनी लोप्चनको तामाङ सेलो ‘बर्कोमा लुक्ने मैच्याङ’ सर्वाजनिक
  • गायक जिबन बोम्जनको ‘बुँईकले झ्यालैमा’ सार्वजनिक
  • गायिका इन्द्रेनी लोप्चनको म्युजिक भिडियो ‘होई आपा होई आमा’ सार्वजनिक 
  • कवि शकुन आँसुले दोङ्देमून शहर साहित्यमय बनाइन्।
  • ईपिएस

    वन र सेवा क्षेत्रमा पनि कोरियाले नेपाली श्रमिक ल्याउने

    अनलाइन खबर दक्षिण कोरियाले यो वर्ष (सन् २०२४)देखि रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस)मार्फत थप ३ वटा क्षेत्रमा पनि नेपाली श्रमिक लिन थाल्ने भएको छ । कोरियाली सरकारले नेपालबाट वन क्षेत्र, सेवा क्षेत्र र रुट इन्डष्ट्री क्षेत्रमा पनि श्रमिक ल्याउने भएको हो । अहिले कृषि, ...

    एम टि यूको प्रतिनिधि सभा बैठक सम्पन्न, WPS को लागि संघर्ष गरिने

    प्रवासी श्रमिकहरुको अधिकारको निम्ति आवाज उठाउँदै आएको संस्था प्रवासी श्रमिक युनियन MTU दक्षिण कोरियाको प्रतिनिधि सभा बैठक २०२४ सम्पन्न भएको छ। सौल स्थित कोरियन प्रजातान्त्रिक श्रमिक महासंघ (केसिटियू) को हलमा सम्पन्न सभाले गतवर्षको गतिविधिहरुमाथि छलफल एवम ...

    राजु लामाको मंगोलियन हार्ट ब्याण्डले कोरिया तताउने निश्चित

    दक्षिण कोरियाको महान चाड सलनालको अवसरमा हुने ४ दिने लामो बिदाको पहिलो दिन फेब्रुअरी ९ तारिख नेपालको सुप्रसिद्ध गायक राजु लामाको मंगोलियन हार्ट व्याण्डको लाईभ कन्सर्टले कोरियाको माईनस डिग्रीको चिसो मौसममा नेपाली गीत संगीत मार्फत नेपाली माहोल तताउने निश्चित ...

    महिला / बालबालिका

    कोरियामा निर्मलाको अत्माहत्याले उब्जाएको प्रश्न

    मञ्जु गुरुङ ,, " म्याम म यहाँबाट निस्कन चाहन्छु । साइन मागेको पनि दिदैन । इलिगल बनाइदिन्छु भन्छ । काम पनि दिदैन । नेपालबाट आएको ६ महिना भयो । रिन ...

    कोरियामा महिलाका लागि महिलाका अध्यक्षमा पार्वती

    दक्षिण कोरियामा नेपाली महिलाहरुद्धारा संगठित महिलाको लागि महिला नाम संस्थाको अध्यक्षमा व्यवसायी तथा समाजसेवी पार्वती मोक्तान चयन भएका छन् । ...

    कोरियामा निबन्ध प्रतियोगितामा उत्कृष्ठ पुरस्कार प्राप्त लेख

    अलबिदा आमा -बाला राई निद्रामै थिएँ, म्यासेन्जरमा आएको फोनको घण्टीले ब्युझिएँ । हतार उठेर सिरानीनिर राखेको फोन तानें बिहानको छ बज्नै लागेको ...

    एनआरएन कोरियाले जुम मार्फत तिज मनाए

    एनआरएनए दक्षिण कोरियाले महिलाहरुको ठूलो चाड तिजलाई जुम मार्फत छलफल गरी मनाएका छन् । एनआरएन महिला संयोजकको नेतृत्वमा शुभकामना आदन प्रदान तथा ...