तामाङ भाषा नआउँदा


केही दिन अघि युट्युव हेर्दै थिएँ । मनमा तामाङ भाषा सिक्ने कुनै युट्युव च्यानल छ कि भनेर हेरेको । एउटा एनिमेटेड भिडियो रहेछ । एउटा केटा तामाङ लुगामा सजिएर हिड्छ । तामाङ बस्तीमा पुग्छ । गाउँलेले नयाँ तामाङ आएको भनेर कता हो बाबु घर भन्छ । तर उसलाई भाषा आउँदैन । गाउँलेका कुरा उसले बुझ्दैन । तामाङ गाउँका मान्छेले नेपाली भाषामै कुरा गर्छ । बल्ल गाउँलेसँग दोहोरो कुरा गर्छ । गाउँले बज्यैले फ्याट्ट भन्छ तामाङ टोपी लाएछौ तर भाषा त चिल्लै ? यो भिडियो हेरे पछि मलाई लाग्यो यो मेरै कथा हो । ठ्याक्कै मेरो कथा ।
मैले मातृ भाषा नजान्नुको कथा यस्तो छ । म जन्मे हुर्केको धनुषा । घरमा हाम्रो परिवार कसैले पनि आफ्नो भाषा नबोल्ने । बज्यैलाई भाषा आउने भए पनि कहिल्यै बोल्नु भएको सुनिन । कहिले काही उहाँ भाइसँग कुरा गर्नु हुन्थ्यो । हाम्रो छिमेकमा पनि तामाङ कोही थिएनन् । त्यसैले भाषा जान्ने कुरै भएन । बरु वरीपरि नेपाली, मैथिली अनि हिन्दी भाषा बोल्ने छिमेकी थिए । मैले पनि हिन्दी, मैथिली र नेपाली भाषा नै सिके । मलाई धेरै समयसम्म तामाङको आफ्नै भाषा हुन्छ भन्ने पनि थाहै भएन । अन्य समुदायको भाषा फरर बोल्ने म आफनो भाषामा भने चिल्लै ।
विश्वका ९० वटा देशमा ३७० करोड भन्दा बढि आदिवासी जनजातिको बसोबास रहेको छ । ती आदिवासी जनजातिको आफनै इतिहास, भाषा, संस्कृति, भेषभुषा, परम्परा छन् । सन् २०१६ मा युनेस्कोले गरेको एक अध्ययनमा विश्वका २ हजार ६८० आदिवासीले बोल्ने भाषा खतरामा छन् । यी भाषाहरु मध्ये कतिपय भाषा बोल्न र लेख्न सक्ने मानिसहरुको संख्या न्युन छनु भने कतिपय भाषा बोलीचालीमा मात्रै सिमित छ ।
नेपाल लगाएत विश्वबाटै कतिपय भाषा कहिल्यै नर्फकने गरि लोप भैसकेका छन् । भैरहेका छन् । आफनो समुदायलाई एकताबद्ध गर्न, ज्ञानवर्दक कुरा बाँड्न, जल, जंगल, जमिनसंग जोडिएका आफना कला संस्कृति, परम्परा आउने पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्न आफ्नो मातृ भाषालाई बचाइराख्न आवश्यक छ । त्यही भएर होला संयुक्त राष्ट्रसंघले सन् २०१९ लाई आदिवासीको भाषा संरक्षण गर्नकै लागि विभिन्न कार्यक्रमहरु गरिरहेको छ । त्यस्तै अगस्ट ९ मा हुने विश्व आदिवासी दिवसमा पनि आफ्नो भाषालाई संरक्षण गर्न जोड दिइएको छ ।
यो बर्ष आदिवासीको भाषा बचाउनका लागि संयुक्त राष्ट्रसंघले छुट्टै अभियान शुरु गरेको भए पनि मलाई भने पहिल्यै देखि भाषा नआउनुको छटपटीले सताइ रहन्थ्यो । तराईबाट अध्ययनका लागि जब काठमाडौ पुगे । तब धैरै तामाङ समुदायका साथीभाइ आफन्तसंग चिनाजानी भयो । धेरै साथीभाइ आफ्नो भाषा फरर बोल्ने, आफू भने बुझे जस्तो मात्र गर्नु पर्ने । कहिले काही उनीहरु मसँग तामाङ भाषामै कुरा गर्थे । बाध्यताले म त बुभ्mदिन भन्दा आफैलाई लाज लाग्ने अवस्था हुने ।
धेरैले चाही म तराईमा हुर्किएको भन्ने थाहा पाए पछि भाषा आउछ कि आउदैन भनेर सोध्थे । आउँदैन भन्दा धेरैले सामान्य रुपमै लिन्थे । तराईको मान्छे के भाषा आउथ्यो भन्थे । थोरैले तामाङ भएर पनि भाषा आउदैन भनि जिस्क्याउँथे पनि । म आफै भाषा नआएर खिन्न हुन्थेँ । पछिपछि एउटा आइडिया लाएँ कसैले सोध्यो भने बुझछु, फर्र्काउन चाहि आउदैन भन्थे ।
भाषा सिक्ने मन त थियो तर पढ्ने कि काम गर्ने कि भाषा सिक्दै बस्ने, फेरी घरमा सबै म जस्तै चिल्लै थिए । भाषा सिक्ने चाहना त्यसै भयो ।
पछि कोरिया आए, यहा पनि तामाङ साथीभाइसँग चिनजान भो । संगत भो । नेपालको प्रश्न यहाँ पनि त्यसरी नै तेर्सिए । नानालाई तामाङ भाषा आउछ ? आउदैन । धेरैले अचम्म मानेर हेर्थे, मानौ म अर्कै ग्रहबाट आएको एलियन हुँ । त्यसपछि त आफनै तामाङ भाषा नआउदाको पीडाले झन लेखेट्न थाल्यो ।
मैले मनमनै भने, भाषा आउदैन भन्दै पन्छिन खोजेपछि कसरी सिकिन्छ त भाषा, मैले नि हिजोका दिनहरुमा कतै यस्तै यस्तै बहानाहरु बनाउदै त थिइन ? मैले ठाने, भाषा अब त सिकेरै छोडछु । अमेरिकामा जन्मिएर हुर्किएका क्याथरिन मार्च र डेविड होल्मवर्गले त तामाङ भाषा फरर बोल्न सक्छन् भने भने मैले नि भाषा सिक्न सकिहाल्छु नि । मैले कहिल्यै सोच्दै नसोचेको कोरियन भाषा त पढे भने आफनो भाषा पढ्नलाई के जोखना देखाउन पर्ने हो र ?
त्यही दिन देखि भाषाको कक्षा जारी छ । कोरियन डिउटी सकेपछि दैनिक एक घण्टा भाषा सिक्छु । ह्वाई, सेलो, फाबरे गीत सुन्छु, बेला बेला अमीर योञ्जनले तामाङ डाजाङ किताब पठाउनुहुन्छ, त्यो पनि हेर्छु, अग्रजहरुका तामाङ भाषण सुन्छु, यसरी सिक्ने क्रम चल्दैछ । य दा राङ्ला ग्योइ आखासाम लोप्के । ढिला घइमई आताला । (आफ्नो भाषा आउँदैन भने सिक्नुहोस् ढिला कहिल्यै हुदैन । )

आफ्नो प्रतिक्रिया दिनुहोस |
सम्बन्धित शिर्षकहरु
  • नानाआङा धिम सहयोगको लागि किम्हेमा डिजे पार्टी
  • नेपाल जनप्रगतिशिल मन्च कोरियाको अध्यक्षमा जिवन खतिवडा निवार्चित
  • फोनमनीबाट पैसा पठाउँदा तीन जनाले पाए दोब्बर रकम
  • कोरियामा महिला फुटबल प्रतियोगिताको सुरुवात (फोटो फिचर)
  • ईपिएस

    वन र सेवा क्षेत्रमा पनि कोरियाले नेपाली श्रमिक ल्याउने

    अनलाइन खबर दक्षिण कोरियाले यो वर्ष (सन् २०२४)देखि रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस)मार्फत थप ३ वटा क्षेत्रमा पनि नेपाली श्रमिक लिन थाल्ने भएको छ । कोरियाली सरकारले नेपालबाट वन क्षेत्र, सेवा क्षेत्र र रुट इन्डष्ट्री क्षेत्रमा पनि श्रमिक ल्याउने भएको हो । अहिले कृषि, ...

    एम टि यूको प्रतिनिधि सभा बैठक सम्पन्न, WPS को लागि संघर्ष गरिने

    प्रवासी श्रमिकहरुको अधिकारको निम्ति आवाज उठाउँदै आएको संस्था प्रवासी श्रमिक युनियन MTU दक्षिण कोरियाको प्रतिनिधि सभा बैठक २०२४ सम्पन्न भएको छ। सौल स्थित कोरियन प्रजातान्त्रिक श्रमिक महासंघ (केसिटियू) को हलमा सम्पन्न सभाले गतवर्षको गतिविधिहरुमाथि छलफल एवम ...

    राजु लामाको मंगोलियन हार्ट ब्याण्डले कोरिया तताउने निश्चित

    दक्षिण कोरियाको महान चाड सलनालको अवसरमा हुने ४ दिने लामो बिदाको पहिलो दिन फेब्रुअरी ९ तारिख नेपालको सुप्रसिद्ध गायक राजु लामाको मंगोलियन हार्ट व्याण्डको लाईभ कन्सर्टले कोरियाको माईनस डिग्रीको चिसो मौसममा नेपाली गीत संगीत मार्फत नेपाली माहोल तताउने निश्चित ...

    महिला / बालबालिका

    कोरियामा निर्मलाको अत्माहत्याले उब्जाएको प्रश्न

    मञ्जु गुरुङ ,, " म्याम म यहाँबाट निस्कन चाहन्छु । साइन मागेको पनि दिदैन । इलिगल बनाइदिन्छु भन्छ । काम पनि दिदैन । नेपालबाट आएको ६ महिना भयो । रिन ...

    कोरियामा महिलाका लागि महिलाका अध्यक्षमा पार्वती

    दक्षिण कोरियामा नेपाली महिलाहरुद्धारा संगठित महिलाको लागि महिला नाम संस्थाको अध्यक्षमा व्यवसायी तथा समाजसेवी पार्वती मोक्तान चयन भएका छन् । ...

    कोरियामा निबन्ध प्रतियोगितामा उत्कृष्ठ पुरस्कार प्राप्त लेख

    अलबिदा आमा -बाला राई निद्रामै थिएँ, म्यासेन्जरमा आएको फोनको घण्टीले ब्युझिएँ । हतार उठेर सिरानीनिर राखेको फोन तानें बिहानको छ बज्नै लागेको ...

    एनआरएन कोरियाले जुम मार्फत तिज मनाए

    एनआरएनए दक्षिण कोरियाले महिलाहरुको ठूलो चाड तिजलाई जुम मार्फत छलफल गरी मनाएका छन् । एनआरएन महिला संयोजकको नेतृत्वमा शुभकामना आदन प्रदान तथा ...