सेयरमा लगानी गर्दा हुने अबसर र जोखिम

गत भाद्र ३ गते नेपाल सेयर बजारको ईतिहासमा १२२१ अंकलाई छोए र१२००.९२ अंकमा बन्द हुदा समेत केही राम्रा बाणिज्य बैकहरुको मात्र उच्च दर सेयर बढयो | मध्यम स्तरका बाणिज्य बैक, बिकाश , हाइड्रो र फाइनान्सका सेयर उल्लेखीय रुपमा बढेन |
 
 
आज भाद्र २० गते बजार झरेर ११६६.६९ अंकमा झरी सकेको छ | अझै पनि राम्रा बाणिज्य बैकहरुमा लगानीकर्ताहरु झुम्मिरहेका छन् | भुकम्प पछि एभरेष्ट बैकको प्रति कित्ता सेयर १७ सयको सेरोफेरोमा थियो | बजारले ईतिहास रच्दा एभरेष्ट बैकको प्रति कित्ता सेयर मूल्य ३३ सय भन्दा बढी पुगेको थियो आज यो न्युज लेखिरहदा ३१४२ मा झरेको छ | सिभिल , जनता जस्ता बाणिज्य बैकको सेयर मुल्यमा खासै फरक आएन |
सेयरमा लगानी गर्दा कम्पनीको प्राविधिक विश्लेषण राम्रोसंग गर्न सक्ने भने कमाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण एभरेष्ट बैकलाई हेरे पुग्छ | अर्को कुरा हामीले लगानी गर्दा लामो समय या छोटो समयको लागि गर्ने पहिले नै योजना बनाएर गर्नु पर्छ त त्यहि अनुसारको कम्पनी छानेर लगानी गर्नु पर्छ |
गत आषाढ २४ गते देखि अपि हाईड्रोपावरले सर्वसाधारण लागि जारी गरेको सय रुपैयाँ अकित दरका ३० लाख कित्ता ईपिओमा कम्पनीले माग गरेको भन्दा झण्डै ३२ दशमलव ६१ गुणाले बढि आवेदन परेको थियो । यसवाट के प्रष्ट हुन्छ भने लगानीकर्ताहरु ईपिओमा लागनी गर्न आतुर छन् |
अहिले केही हाईड्रोपावर कम्पनीहरुले प्रमोटर सेयर भन्दै सर्वसाधारणवाट पैसा उठाई रहेका छन् | यस्ता निर्माण हुने प्रक्रियामा रहेका कम्पनीहरुमा लगानी गर्दा कम्पनीको बोर्ड मेम्वर देखि संचालक समितिको बारेमा राम्रोसंग अध्ययन गर्नु पर्ने हुन्छ |
 
 
गत सालको वैशाख र जेठ महिनामा नेपाल पूर्वाधार विकास कम्पनीले काठमाडौं-कुलेखानी-हेटौडा सुरुङ मार्गका लागि कोरियाबाट दुई करोड ६३ लाख उठाएको थियो तर कम्पनीले अहिलेसम्म काम शुरु गरेको छैन ताकि पैसा उठाउने बेलामा २०१७ सम्म योजना सकी सक्ने भनिएको थियो | उता सरकारले काम छिटो शुरु गर्न ताकेदा गरिरहेको छ |
कानूनमा कुनै पनि पूर्वाधार परियोजनामा रकम जुटाउन प्रि–आईपीओ अर्थात् पूर्व साधारण शेयर निष्कासन गर्ने व्यवस्था छैन। प्रि–आईपीओ व्यवस्थाका लागि धितोपत्र बोर्डले गरेको नयाँ प्रस्तावमा संस्थापक शेयरधनी बन्न कम्तीमा रु.५ लाख लगानी गर्नुपर्ने व्यवस्था छ।
 
धितोपत्र दर्ता तथा निष्कासन नियमावली २०६५ मा वित्तीय व्यवस्थापन र पीपीए भइसकेको, ठेकेदार छनोटको प्रक्रिया थालेको तथा काम शुरू गरेको एक वर्ष पुगेको कम्पनीले मात्र प्रि–आईपीओमा जान सक्ने व्यवस्थाले गर्दा पनि प्रमोटर सेयर दिने भन्दै पैसा उठाईरहेका छन् | अर्कातिर स्थानीय र सर्वसाधारणका नाममा संस्थापक शेयर जारी गरेका कम्पनीहरू दोस्रो बजारमा नगए शेयर कारोबार कसरी हुने भन्ने व्यवस्था पनि छैन |
 
 
विद्युत् ऐन तथा नीतिले तोकेको जलविद्युत् उत्पादन र प्रसारणको ३० वर्षे अवधि सकिएपछि शेयर कसको हुने भन्ने अन्योल छ। सर्वसाधारणको लगानी स्वामित्वको विषयमा पनि अनिश्चय छ। यसले गर्दा लगानी गर्दा होस् पुर्याएर गर्न पर्ने हुन्छ |