कोरियामा नेपाली अबैधानिक सबैभन्दा कम

नवराज ढकाल
काठमाडौं-दक्षिण कोरियामा ५.४ प्रतिशत नेपाली कामदार गैरकानुनी रहेका छन्। कोरिया सरकारले गरेको पछिल्लो अध्ययनअनुसार त्यहाँ रहेका नेपाली कामदारमध्ये ५.४ प्रतिशत अवैध छन्।

यो तथ्यांक सन् २०१४ नोभेम्बर अन्त्यसम्मको हो। त्यसपछिको अवस्थाका बारेमा भने अध्ययन भएको छैन। हाल कोरियामा २७ हजार नेपाली कामदार छन्। यो संख्याका आधारमा हिसाब गर्दा गैरकानुनी कामदारको संख्या एक हजार चार सय ५८ हुन आउँछ।

अवैधरूपमा बस्ने कामदारको संख्या सन् २०१३ को तुलनामा बढेको हो। त्यस देशमा चार वर्ष १० महिनाभन्दा बढी बस्ने विदेशी कामदार स्वत: गैरकानुनी हुने व्यवस्था छ।

सन् २०१३ मा कोरियामा जम्मा ३.७ प्रतिशतमात्र अवैध नेपाली कामदार थिए। यो विवरणले त्यहाँ नेपाली कामदार अवैध रूपमा बस्ने क्रम बढेको देखाउँछ।

पाँच प्रतिशतभन्दा बढी कामदार अवैध भएमा कोरियाले घटाउन चेतावनी दिने गर्छ। घटाउन नसके रोजगारदाता मुलुकले कामदार लिन रोक्न सक्छ। अवैध बस्ने नेपाली पाँच प्रतिशतबाट माथितिर जान थालेकाले घटाउन कोरियाले नेपाललाई पटकपटक निर्देशन दिइसकेको छ।

गैरकानुनी रूपमा बस्ने क्रम नघटेपछि नेपालले गत वर्ष अवधि पूरा भएर फर्किनेलाई स्वरोजगारमूलक कामसम्बन्धी तालिम र सहुलियत ऋण दिने योजना सार्वजनिक गरेको थियो।

ईपीएस कोरिया शाखा नेपालका निर्देशक ली दोङ सिर्कले सन् २०१३ को तुलनामा २०१४ मा अवैध बस्ने नेपाली कामदारको संख्या बढेकाले नेपालले घटाउन तत्काल पहल गर्नुपर्ने बताए।

अवैध बस्ने क्रम नरोकिए आगामी दिनमा नयाँ कामदार पठाउन समस्या हुने भएकाले घटाउन आवश्यक रहेको उनी बताउँछन्। सिर्क कोरियाको तर्फबाट ईपीएस नेपाल शाखामा निर्देशक हुन्।

एउटै कम्पनीमा चार वर्ष १० महिना काम गरेपछि पुन: सोही कम्पनीले कामदार मगाउनेमा नेपाल दोस्रो स्थानमा छ। एउटै कम्पनीमा पूरा अवधि काम गरेपछि रोजगारदाताले मन पराएर फेरि सोही व्यक्तिलाई मगाउनुलाई प्रतिबद्ध कामदार (कमिटेड वर्कर) भन्ने गरिएको छ।

यस्ता कामदारले नेपाल आएर तीन महिना बसेपछि फेरि जान पाउँछन्। जानुअघि स्वास्थ्य परीक्षण गरे पुग्छ। ईपीएस कोरिया शाखाका अनुसार गत वर्ष यस्ता तीन सय २० जना कामदार कोरिया गएका थिए। अवैध बस्नेमा सबैभन्दा धेरै भियतनामका छन् भने प्रतिबद्ध कामदारमा पनि सोही मुलुक पहिलो स्थानमा छ।

अन्‍यको तुलनामा नेपाली सबैभन्दा कम

कोरियामा गैरकानुनी रूपमा बस्ने नेपाली कामदारको संख्या बर्सेनि बढ्दो क्रममा रहे पनि त्यहाँ कामदार पठाउने सबै मुलुकको तुलनामा अवैध नेपालीको संख्या सबैभन्दा थोरै रहेको छ।

रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस) अन्तर्गत कोरियामा नेपालसहित १६ वटा मुलुकका कामदार जाने गरेका छन्। यसमध्ये गैरकानुनी रूपमा बस्नेमा नेपालको संख्या सबैभन्दा कम छ। नेपालका लागि यो खुसीको विषय भए पनि अवैध बस्नेको संख्या बर्सेनि बढ्दो क्रममा रहेकाले सचेत हुन रोजगारदाता मुलुकले आग्रह गरेको छ।

कोरियामा सबैभन्दा बढी भियतनामका कामदार गैरकानुनी रूपमा बसेका छन्। भियतनामका सबैभन्दा बढी अवैध भए पनि संख्या र प्रतिशतभन्दा कोरिया शाखाले गोप्य राखेको छ।

रोजगारदाताले नेपाली कामदारलाई सबैभन्दा बढी रुचाएका छन्। ईपीएसअन्तर्गत लिइने कुल विदेशी कामदारमा नेपालबाट मात्र १७ प्रतिशत रहेको छ। यसले रोजगारदाताको छनोटमा नेपाली परेको पुष्टि हुन्छ।

वैदेशिक रोजगार विभागअन्तर्गत ईपीएस कोरिया शाखाका प्रमुख डिल्ली बास्तोलाले चार वर्ष १० महिना बसेपछि फर्किने कामदारलाई नेपाल सरकारले सहुलियतपूर्ण ऋण र स्वरोजगारको तालिम दिने बताए।

रोजगारीको आकर्षक गन्तव्य मुलुक भएकाले त्यहाँ गएका कामदार अनुशासित भएमा भविष्यमा अरू धेरै नेपालीले जान पाउने उनले बताए।-अन्नपूर्ण